EDPB publiceert standpunt over ‘Consent or Pay’ model

Afgelopen week heeft EDPB hun standpunt gepubliceerd over 'Consent or Pay' model. In dit artikel bespreekt VIA-jurist Marjolein Struik het model.

De Europese toezichthouder voor gegevensbescherming, de EDPB, heeft naar aanleiding van een verzoek van drie nationale toezichthouders een standpunt gepubliceerd over het ‘Consent or Pay’ model, ook wel ‘Pay or Ok’. Volgens de EDPB is het gebruik van een dergelijk model, waarbij een persoon toestemming moet geven voor het plaatsen van tracking cookies óf moet betalen voor een alternatief zonder tracking cookies, meestal niet toegestaan voor grote online platforms.

 

Het Consent or Pay model

Bij het Consent or Pay model krijgen personen, om toegang te krijgen tot een onlinedienst, een bepaalde keuze voorgeschoteld: 1) toestemming geven voor het verzamelen van de bezoeker zijn/haar persoonsgegevens om daar vervolgens advertenties mee te personaliseren of 2) het betalen van een vergoeding.

Een tijdje geleden schreven wij al over het nieuwe abonnementsmodel van Meta. Dit model houdt in dat gebruikers van het platform die weigeren toestemming te geven voor tracking cookies, verplicht zijn om een abonnement af te sluiten voor toegang tot het platform. De vraag die dat heeft doen rijzen is in hoeverre het is toegestaan gebruik te maken van een dergelijk model. De EDPB is op deze vraag ingegaan. 

Voorwaarden voor geldige toestemming

Toestemming kan alleen als geldige grondslag dienen voor het verwerken van persoonsgegevens indien deze vrij, specifiek, geïnformeerd en ondubbelzinnig wordt gegeven. Volgens de EDPB is het echter voor grote online platforms (in de meeste gevallen) niet mogelijk om te voldoen aan deze vereisten voor geldige toestemming.

Wanneer alleen een keuze wordt geboden tussen toestemming voor de verwerking van persoonsgegevens ten behoeve van het personaliseren van advertenties of het betalen van een vergoeding, kan niet worden voldaan aan het vereiste van vrije toestemming, aldus de EDPB. Het bieden van een vrije keuze brengt namelijk mee dat aan betrokkenen een alternatief moet worden geboden door dezelfde aanbieder. Grote online platforms die een vergoeding willen vragen voor toegang tot dat platform, moeten ook een extra alternatief aanbieden waarvoor geen vergoeding hoeft te worden betaald én dat niet is gebaseerd op het verwerken van persoonsgegevens voor het personaliseren van advertenties. Een voorbeeld van een dergelijk alternatief is volgens de EDPB een model waarmee reclame wordt getoond op basis van de verwerking van minder of geen persoonsgegevens. Denk hierbij aan contextueel adverteren.

Ook belangrijk bij het geven van vrije toestemming is dat een betrokkene niet mag worden benadeeld in het geval geen toestemming wordt gegeven. Grote online platforms moeten daarom nagaan of het vragen van een vergoeding kan leiden tot negatieve gevolgen, zoals uitsluiting van diensten die een prominente rol spelen in het leven van de betrokkene (zowel op sociaal als professioneel vlak). Volgens de EDPB treden deze negatieve gevolgen vrijwel altijd op bij het gebruik van een Consent or Pay model door grote online platforms. Verder moeten grote online platforms beoordelen of er geen sprake is van machtsongelijkheid. Hierbij moet rekening worden gehouden welke positie het platform heeft in de markt, in hoeverre personen afhankelijk zijn van het platform en wat de belangrijkste doelgroep is van het platform. Het betalen van een vergoeding voor toegang tot een dienst mag er in ieder geval niet toe leiden dat personen zich gedwongen voelen om toestemming te geven. Per geval zal moeten worden beoordeeld of en welke vergoeding gepast is.

Met dit standpunt geeft de EDPB in ieder geval een aantal handvaten voor het gebruik van Consent or Pay modellen. Helaas blijft er ook veel onduidelijk en zal moeten blijken hoe dit standpunt in de praktijk wordt geïnterpreteerd. Mocht je vragen hebben over dit onderwerp, neem dan vooral contact op of sluit aan bij ons Privacywet & regelgeving inbelspreekuur

Gerelateerde artikelen

Autoriteit Persoonsgegevens gaat strenger toezicht houden

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft met een brief aan de VIA aangekondigd in 2024 strenger toezicht te houden. Eerder al uitte het kabinet haar zorgen over het gebruik van cookies en online tracking, waardoor een extra budget van 500.000 euro per jaar aan de AP werd toegewezen voor het toezicht hierop. Dit extra budget zal de AP gebruiken om vaker te controleren of organisaties op de juiste manier toestemming vragen voor het plaatsen van onder andere tracking cookies. De AP heeft vuistregels op haar website gepubliceerd met uitleg hoe organisaties hun cookiebanner moeten inrichten en toestemming voor het plaatsen van tracking cookies gevraagd moet worden. De AP heeft deze brief naar de VIA gestuurd met het verzoek om de inhoud ervan onder de aandacht te brengen bij onze leden. Het is van belang dat jij, als lid van de VIA, hiervan op de hoogte bent. Zodat er nu de mogelijkheid is om eventuele aanpassingen uit te voeren. – Saskia Baneke-Delfgaauw, VIA-directeur Lees hieronder de brief van het AP. Via deze mail houden we onze leden op de hoogte van belangrijke juridische ontwikkelingen. Als contactpersoon van jouw organisatie vragen we je om deze e-mail door te sturen naar degenen binnen de organisatie voor wie deze updates van belang zijn. Alvast bedankt! Mochten er vragen zijn of hebben jullie hulp nodig, neem dan contact op met Saskia Baneke, [email protected] of Guido Grevink [email protected] Relevante links:Autoriteit Persoonsgegevens publiceert richtlijnen voor het opstellen van een correcte cookiebannerHeldere en misleidende cookiebanners | Autoriteit PersoonsgegevensLegal Digital Advertising Checklist VERSTERKT TOEZICHT OP TRACKING TECHNOLOGIEËN EN NORMUITLEG RONDOM COOKIES De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) gaat vanaf dit jaar vaker controleren of websites op de juiste manier toestemming vragen voor het vragen van (tracking) cookies en andere volgsoftware. In de praktijk komt het namelijk regelmatig voor dat er misleidende cookiebanners worden gebruikt, waardoor de toestemming voor de verwerking van persoonsgegevens niet juist wordt verkregen. De AP wijst u middels deze brief graag op de normuitleg die de AP hier recent over heeft uitgebracht. Cookies en de AVGBij het gebruik van tracking cookies of vergelijkbare technieken kan ervan uit worden gegaan dat er persoonsgegevens worden verwerkt. Dit geldt ook voor sommige functionele en beperkte analytische cookies. Aangezien het gaat om een verwerking van persoonsgegevens moet er ook worden voldaan aan de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Belang van een heldere cookiebannerDoor middel van tracking technologieën kunnen organisaties meekijken met het internetgedrag van hun websitebezoekers. Echter, dit is alleen toegestaan als websitebezoekers daar expliciet mee akkoord gaan. Zij moeten ook de optie hebben om cookies te weigeren, zonder nadelige gevolgen. Door het inzetten van een heldere cookiebanner kunnen websitebezoekers een weloverwogen keuze maken om wel of geen toestemming te geven. AP normuitlegNaast het versterkte toezicht brengt de AP ook normuitleg uit, zodat organisaties aan de hand van praktische regels kunnen voldoen aan de wettelijke vereisten met betrekking tot (tracking) cookies en andere technologieën. Inmiddels heeft de AP twee uitgebracht: normuitleg voor het maken van een heldere cookiebanner en normuitleg voor het intrekken van toestemming bij cookies. Voor verdere uitleg en voorbeelden verwijzen we u graag naar onze website. De volgende vuistregels helpen bij het opstellen van een correcte cookiebanner: Geef informatie over het doel; Zet vinkjes niet automatisch aan; Gebruik duidelijke tekst; Zet verschillende keuzes op één laag; Verberg bepaalde keuzes niet; Laat iemand niet extra klikken; Gebruik geen onopvallende link in de tekst; Wees helder over het intrekken van toestemming; Verwar toestemming niet met gerechtvaardigd belang. De volgende regels verduidelijken waaraan voldaan moet worden bij intrekken van toestemming bij cookies: Toestemming intrekken moet op ieder moment kunnen; Toestemming intrekken moet net zo gemakkelijk zijn als het aangeven; Toestemming intrekken mag geen nadelige gevolgen hebben voor uw websitebezoekers; Geef informatie over hoe websitebezoekers toestemming kunnen intrekken vóórdat zij toestemming geven; Zorg voor een vindbare plek voor het intrekken van toestemming; Gaat het (ook) om toestemming voor het verwerken van persoonsgegevens door derde partijen? Dan moet u deze derde partijen ook laten weten dat iemand de toestemming heeft ingetrokken.

Lees verder

Whitepaper Data-Cleanrooms: Wat zijn het en hoe zet je ze effectief in?

Het landschap van digitale marketing is flink veranderd. Firefox en Safari ondersteunen geen cookies van derden meer, Chrome is ze aan het uitfaseren en de ePrivacy Richtlijn en GDPR vereisen dat uitgevers en adverteerders toestemming van consumenten krijgen om hun data te verzamelen en te gebruiken. En dat zorgt voor de nodige uitdagingen op het gebied van data en privacy. Gelukkig bieden data-cleanrooms een oplossing. Cleanrooms maken het voor bedrijven mogelijk om samen te werken en data te analyseren met behoud van privacy en naleving van regelgeving. Ze zijn vooral nuttig in situaties waarin meerdere partijen de collectieve kracht van hun gegevens willen benutten zonder de individuele privacy of gegevensbeveiliging in gevaar te brengen. Klantgegevens worden zorgvuldig geanonimiseerd en ontdaan van alle persoonlijke of identificeerbare informatie. Deze gegevens kunnen vervolgens worden geanalyseerd en gebruikt om nieuwe inzichten te krijgen over gebruikers op een geaggregeerd niveau. Dit whitepaper geeft marketeers die nog geen of weinig ervaring hebben met data-cleanrooms inzicht in alle mogelijkheden. Van het definiëren van doelstellingen tot juridische zaken, uploaden van data en verbinding met andere bronnen tot het uitvoeren van data-analyses. De theorie wordt aangevuld met cases uit de Nederlandse reclame-industrie en aanbevelingen die betrekking hebben op de beperkingen en kosten van data-cleanrooms. Bijdragen van: Birgit Boing, Emmelijn Hermens, Weiwei Liu-Schröder, Bastiaan Spaans, Bernard de Vreede, Mark Wilmont.

Lees verder

Legal Digital Advertising Checklist

In een tijdperk waarin digitale interactie en online aanwezigheid de norm zijn geworden, is het verzamelen van persoonsgegevens een integraal onderdeel geworden van het online ecosysteem. Dit gebeurt door middel van (tracking-)cookies en diverse andere vergelijkbare tracking-technieken. Het tonen van gepersonaliseerde advertenties is een essentieel onderdeel geworden van de digital advertising wereld. Deze vorm van adverteren maakt niet alleen gratis toegang tot websites mogelijk, maar biedt betrokkenen ook een op maat gemaakte ervaring. Het is van cruciaal belang dat deze vorm van adverteren plaatsvindt in overeenstemming met wet- en regelgeving. Deze checklist biedt een overzicht van de belangrijkste juridische aspecten waar bedrijven rekening mee moeten houden bij het plaatsen van advertenties online. Door deze checklist te volgen, kan worden nagegaan of online advertentiegebruik zowel juridisch correct als professioneel verantwoord is. Let op: deze checklist is ontwikkeld als hulpmiddel voor bedrijven om te streven naar naleving van het wettelijk en regelgevend kader binnen de advertentiebranche. Het gebruik van deze checklist impliceert echter geen garantie dat volledige naleving wordt bereikt. Het wordt altijd aangeraden een juridisch professional te raadplegen om te waarborgen dat alle relevante wetten en regels worden nageleefd en correct worden geïnterpreteerd.

Lees verder